مهرگان یا جشن مهر یکی از بزرگترین جشن‌های ایران است که در مهر روز از برج مهر برگزار میشود. «مهرگان» پس از نوروز بزرگترین جشن ایرانیان باستان بوده‌است. این جشن در جوامع ایرانی خارج از ایران نیز به گستردگی برگزار میشود.
این جشن در روزهای آغازین فصل پاییز برگزار میشود. زرتشتیان ایران و خارج از ایران آنرا در دهم مهر یا نزدیک ترین زمان به دهم مهر و یا پیش از آن برگزار میکنند. این جشن در مهر روز آغاز میشود و شش روز به طول می‌انجامد و در روز رام روز به پایان می‌رسد. نخستین روز جشن رامهرگان عامه و اخرین روز جشن مهرگان خاصه نامیده میشود. در زمان ساسانیان بر این باور بودند که اهوره‌مزدا یاقوت را در روز نوروز و زبرجد را در روز مهرگان آفریده‌است و از دیر باز ایرانیان بر این باور بودند که در این روز کاوه آهنگر علیه ضحاک به پاخواست و فریدون بر اژی دهاک(ضحاک) غلبه کرد. مردم ایران از هزاره دوم پیش از میلاد آن را جشن می‌گیرند. مهرگان نیز همانند نوروز با مراسم خاص و آداب و رسوم ویژه برگزار میشود.مهر یا میترا در زبان فارسی به معنای «فروغ، روشنایی، دوستی، پیوستگی، پیوند و محبت» است و ضد دروغ، دروغ گویی، پیمان شکنی و نامهربانی کردن است. فلسفه جشن مهرگان سپاسگزاری از خداوند به خاطر نعمت‌هایی است که به انسان ارزانی داشته و تحکیم دوستی و محبت میان
میان انسانهاست.
فردوسی در شاهنامه به پیدایش این جشن در دوران پادشاهی فریدون اشاره کرده‌است
|
فریدون چو شد بر جهان کامکار
|
|
ندانست جز خویشتن شهریار
|
|
به رســم کیان تاج و تخت مهی
|
|
بیاراست با کاخ شاهنشهی
|
|
به روز خجسته ســر مهر ماه
|
|
به سر بر نهاد آن کیانی کلاه
|
|
زمانه بی اندوه گشـت از بدی
|
|
گرفتند هر کــس ره بـخردی
|
|
دل از داوری هـا بپرداخـتـنـد
|
|
به آیین، یکی، جشن نو ساختند
|
|
نـشـسـتـنـد فرزانگان، شادکام
|
|
گـرفتند هـر یک ز یاقوت، جام
|
|
می روشن و چهرهٔ شاه نـَو
|
|
جهان نو ز داد از سر ِماه نـَو
|
|
بـفـرمـود تا آتش افـروخـتـنـد
|
|
همه عنبر و زعفران سوختند
|
|
پـرسـتـیـدن مهرگان دیـن اوسـت
|
|
تن آسانی و خوردن آیین اوست
|
|
کنون یادگارست از و ماه مهر
|
|
به کوش و به رنج ایچ منمای چهر
|